ความหมายของชื่อ Tempranillo
ชื่อ Tempranillo นั้นแปลมาจากภาษาสเปน คือคำว่า “temprano” ซึ่งแปลว่า Early หรือ เร็ว ชื่อนี้สื่อถึงลักษณะเด่นขององุ่นสายพันธุ์นี้ ซึ่งก็คือการสุกงอมเร็วกว่าองุ่นสายพันธุ์อื่น ๆ ในสเปน องุ่น Tempranillo มักเก็บเกี่ยวได้ในช่วงปลายเดือนกันยายนหรือต้นเดือนตุลาคม ในขณะที่องุ่นสายพันธุ์อื่น ๆ ในสเปนอาจต้องรอถึงเดือนพฤศจิกายนเลยทีเดียว
ต้นกำเนิดและประวัติศาสตร์
ต้นกำเนิดขององุ่น Tempranillo นั้นยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่เชื่อกันว่ามีถิ่นกำเนิดอยู่บริเวณทางตอนเหนือของสเปนแถบแคว้น Rioja และ Ribera del Duero มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่บ่งชี้ว่าองุ่นสายพันธุ์นี้ถูกปลูกและใช้ในการผลิตไวน์มาตั้งแต่สมัยโรมันโบราณ และได้รับความนิยมเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน
ถิ่นกำเนิดและแหล่งปลูกองุ่น Tempranillo
ถึงแม้จะค้นพบร่องรอยของ Tempranillo ทั่วสเปน แต่แคว้นที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการปลูกองุ่นชนิดนี้ยังคงหนีไม่พ้นทางตอนเหนือ โดยมี Rioja และ Ribera del Duero เป็นดั่งบัลลังก์แห่ง Tempranillo
Rioja: แคว้น Rioja ภูมิภาคแห่งไวน์อันเลื่องชื่อ ขึ้นชื่อเรื่องไวน์แดงรสชาติเข้มข้น ซับซ้อน ผลิตจาก Tempranillo เป็นหลัก สภาพภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียน กำแพงเทือกเขา Cantabrian ช่วยป้องกันลมหนาว สร้างสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมให้ Tempranillo เผยศักยภาพเต็มที่ ไวน์ Rioja แบ่งตามอายุ ได้แก่ Crianza (เอจขั้นต่ำ 2 ปี โดยที่ต้องเอจในถังโอ๊คอย่างต่ำ 1 ปี), Reserva (เอจ 3 ปี และต้องเอจในถังโอ๊คอย่างต่ำ 1 ปี ), Gran Reserva (เอจ 5 ปีขึ้นไป และต้องเอจจิ้งในถังโอ๊คอย่างต่ำ 2 ปี ) ยิ่งบ่มนาน ยิ่งเข้มข้น รสชาติลุ่มลึก ตัวอย่างสุดยอดไวน์าร้างชื่อจาก Rioja คือ Marques de Murrieta, Castillo Ygay Gran Reserva Especial, Rioja
Ribera del Duero: แคว้นนี้เพิ่งเริ่มเป็นที่รู้จักในช่วงศตวรรษที่ 20 แต่ไวน์ Tempranillo จาก Ribera del Duero พิชิตใจนักดื่มทั่วโลกด้วยรสชาติเข้มข้น ทรงพลัง สะท้อนลักษณะเฉพาะของดินดินเหนียวในแคว้น องุ่นได้รับแสงแดดจัด อากาศเย็นช่วยให้ไวน์มีกรดสูง ความสดชื่น ไวน์จาก Ribera del Duero แบ่งตามอายุเช่นกัน แต่จะมีระดับ Reserva ขึ้นไปเท่านั้น ตัวอย่างสุดยอดไวน์ดังที่สร้างชื่อจากRibera del Duero คือ Vega Sicilia
การแพร่กระจายไปยังภูมิภาคอื่น ๆ ชื่อเสียงของ Tempranillo ไม่ได้จำกัดอยู่แค่สเปน องุ่นสายพันธุ์นี้แพร่กระจายไปยังหลายประเทศทั่วโลก ได้แก่
- โปรตุเกส: องุ่น Tempranillo ในโปรตุเกสเรียกว่า Tinta Barroca มีบทบาทสำคัญในไวน์ Douro Valley
- อาร์เจนตินา: ไวน์ Malbec อาจครองแดนฟ้า แต่ Tempranillo กำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในแคว้น Mendoza
- สหรัฐอเมริกา: แคลิฟอร์เนีย ปลูก Tempranillo ในเขต Lodi และ Paso Robles
- ออสเตรเลีย: ภูมิภาค Yarra Valley และ Adelaide Hills เหมาะสมกับ Tempranillo ทำให้เกิดไวน์สไตล์ออสซี่ที่ดุดัน น่าลิ้มลอง
- การเดินทางข้ามน้ำข้ามฟ้าของ Tempranillo แสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่น ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมใหม่ได้ดี เผยแพร่เอกลักษณ์เฉพาะตัวไปทั่วโลก
ลักษณะของไวน์ Tempranillo รสชาติและกลิ่นของไวน์ Tempranillo
ไวน์ Tempranillo เปรียบเสมือนนักเต้นชั้นยอด โดดเด่นด้วยความอ่อนช้อยและมีพลังในคราวเดียวกัน รสชาติเข้มข้น แต่ไม่กระแทกกระทั้นมีความซับซ้อน เผยแพร่กลิ่นหอมหลากหลายชั้น ขึ้นอยู่กับแคว้นที่ปลูก อายุการบ่ม และเทคนิคการผลิต โดยทั่วไปมักมีกลิ่นหอมหลักของผลไม้สีแดงสุกงอมอย่างเชอร์รี ราสป์เบอร์รี พลัม บวกกับกลิ่นเครื่องเทศอ่อน ๆ เช่น อบเชย กานพลู พริกไทยดำ หรือแม้แต่กลิ่นดินแดนและพืชพรรณที่ชวนให้นึกถึงท้องไร่ในฤดูใบไม้ร่วง
สไตล์และประเภทของไวน์ Tempranillo สไตล์ของไวน์ Tempranillo แตกต่างกันไปตามปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมา แต่โดยรวมแบ่งได้เป็น 3 สไตล์หลัก
- สไตล์ Rioja: เข้มข้น ซับซ้อน อายุบ่มนาน รสชาติมีเลเยอร์ ผลไม้สุก มะฮอกกานี หนังสัตว์ เหมาะกับอาหารเนื้อแดง เนื้อสัตว์ปีก
- สไตล์ Ribera del Duero: ทรงพลัง เข้มข้น สดชื่น มีกรดสูง ผลไม้สดชื่น กลิ่นแร่ธาตุ เหมาะกับเนื้อย่าง เนื้อแกะ
- สไตล์ New World: ผลไม้สดใส ปราดเปรียว กลิ่นหอมโทนดอกไม้ เหมาะกับเนื้อสัตว์เบา ปลา
- นอกจากสไตล์หลัก ๆ แล้วยังมีไวน์ Tempranillo แบบ Rosado (โรเซ่) สดชื่น เหมาะกับอากาศร้อน หรือ Tempranillo Blanco (ขาว) หายาก รสชาติแปลกใหม่
วิธีการปลูกและผลิตไวน์ Tempranillo
สภาพภูมิอากาศและดินที่เหมาะสม
Tempranillo เป็นองุ่นสายพันธุ์ทนทาน ชอบอากาศร้อน แสงแดดจัด แต่ก็ต้องการอากาศเย็นในช่วงกลางคืนเพื่อคงความสดชื่น ดินร่วนปนทราย ไหลน้ำดี เหมาะสมที่สุด
เทคนิคการปลูกและการเก็บเกี่ยว
การปลูกแบบ Guyot และ Cordón Royat ช่วยให้ควบคุมผลผลิต รักษาคุณภาพองุ่น การเก็บเกี่ยวองุ่นมักทำด้วยมือ เลือกเก็บเฉพาะผลที่สุกงอมเหมาะสม
กระบวนการผลิตไวน์
ไวน์ Tempranillo มักหมักบ่มในถังไม้โอ๊กนานหลายปี ช่วยเพิ่มความซับซ้อน รสชาติละมุน อายุการบ่มขึ้นอยู่กับสไตล์ที่ต้องการ
ตัวอย่างไวน์ Tempranillo ที่มีชื่อเสียง
ตัวอย่างไวน์ Rioja จากสเปน
- Marques de Riscal Reserva
- Lopez de Heredia Tondonia Gran Reserva
- Muga Reserva
ตัวอย่างไวน์ Ribera del Duero จากสเปน
- Pingus
- Vega Sicilia Unico
- A. Torres Ribera del Duero
ตัวอย่างไวน์ Tempranillo จากภูมิภาคอื่น ๆ
- Dow’s Quinta do Vale Meao (โปรตุเกส)
- Altos Las Hormigas Malbec & Tempranillo (อาร์เจนตินา)
- Bonny Doon Vineyard’s Heart of the Beast (สหรัฐอเมริกา)
- Torbreck The Struggler Shiraz & Tempranillo (ออสเตรเลีย)
เคล็ดลับในการเลือกและดื่มไวน์ Tempranillo
- เลือกไวน์ตามสไตล์ที่ชอบ เข้มข้น บ่มนาน หรือผลไม้สดใส
- เก็บไวน์ในที่เย็น มืด อุณหภูมิคงที่
- เสิร์ฟไวน์ที่อุณหภูมิเหมาะสม (16-18°C)
- เลือกแก้วไวน์คุณภาพสูง ช่วยเพิ่มสัมผัส กลิ่นและรสชาติ
- จับคู่ไวน์ Tempranillo กับอาหารที่เหมาะสม เนื้อสัตว์ปีก ย่าง อบ ตุ๋น เสริมรสชาติกันอย่างลงตัว